زیورآلات فیروزه کوبی یا همان زیورآلات فیروزه نشانی، قدمتی کمتر از یک قرن دارد و برای ساخت آن از خردههای سنگ فیروزه که ناشی از تراش این سنگ در کارگاهها، بوجود آمده، استفاده میشود. این خردههای فیروزه با نهایت ظرافت و دقت استاد فیروزه کوب، بر روی زیر ساختی از جنس فلز چسبانده میشود. گفتیم که قدمت زیورآلات فیروزه کوبی به کمتر از یک قرن میرسد. حال آنکه قدمت زیورآلات فیروزه بیش از هزاران سال است. اکتشافات باستان شناسان نشان میدهد که که مصریان چند سده پیش از میلاد از زیور آلات فیروزه استفاده میکردند. با این حال میخواهیم در این مطلب به طور خاص درباره زیورآلاتی که با هنر فیروزه کوبی ساخته شدهاند، صحبت کنیم.
حدود ۷۰ سال پیش از این در شهر مشهد، هنرمندی به نام یوسف حکیمیان، زیورآلاتی مانند گل سینه، دستبند، گوشواره و … به روش فیروزه کوبی، ساخت که مورد استقبال قرار گرفتند. سپس این هنر توسط هنرمندان دیگر به اصفهان آورده شد و در حال حاضر کارگاههای بسیاری در شهر اصفهان هستند که به خلق آثار فیروزه کوبی مشغول میباشند. در حال حاضر هم غیر از زیورآلات فیروزه کوب، از این هنر برای خلق ظروف فیروزه کوب، استفاده میشود. برای ساخت زیورآلات فیروزه کوب، ابتدا استاد زرگر، بدنه یا زیر ساخت فلزی را میسازد. این بدنه میتواند از جنس مس، برنج یا نقره باشد.سپس خردههای فیروزه، شبیه به موزاییکهای در کنار هم روی قسمت مورد نظر چسبانده میشوند. دقت داشته باشید که انتخاب قطعههای مناسب که به شکلی خوبی در کنار یکدیگر قرار بگیرند، تنها بدست استاد فیروزه کوب ممکن است و برای این کار بایستی تجربه کافی داشته باشید، بعد از اینکه فیروزهها در کنار یکدیگر قرار گرفتند، با استفاده از سمباده، تراش خورده تا یکدست و همسطح شوند. در آخرین مرحله هم با استفاده از پلی استر، درخشندگی بیشتری به شی داده میشود.
گردنبند فیروزه کوب
گردنبند فیروزه کوب هم مانند دیگر زیورآلات فیروزه کوب، از یک بدنه فلزی و خردههای فیروزه، ساخته میشود. در مرحله اول باید طرح مورد نظر برای گردنبند فیروزه کوب را، بکشیم. همچنین تصمیم بگیریم که چه فلزی را برای زیر ساخت لازم داریم. سپس طرح را به استاد زرگر تحویل میدهیم تا بدنه را آماده کند. گفتیم که جنس بدنه میتواند از جنس فلزاتی مانند مس، برنج یا نقره باشد. وقتی بدنه را از استاد زرگر تحویل گرفتیم، سراغ فیروزهها میرویم. خردههای فیروزه که از کارگاههای تراش فیروزه، خریداری میشوند، غالباً مقدار خرده سنگ و گرد و غبار به همراه دارند که قبل از هر کاری باید آنها را تمیز کنید. بعد از این، قطعههای کوچک را به شکلی انتخاب کنید که به خوبی کنار یکدیگر قرار بگیرند. در مرحله بعد، بدنه فلزی را بردارید و به قسمتی که قرار است فیروزه بچسبانید، مقداری چسب بزنید.
این چسب به نام لاک گردویی شناخته میشود، قطعات فیروزه را به دقت کنار هم بچسبانید، میتوانید از حرارت برای محکمتر شدن آنها استفاده کنید. سپس از سمباده استفاده کنید تا فیروزهها دقیقاً همسطح بشوند. چنانچه بدنه فلزی کار دچار خط و خش شده است میتوانید آن را دوباره به استاد زرگر بدهید تا صاف و یکدست شود. به عنوان مرحله آخر باید از پلی استر برای جلا دادن به گردنبند فیروزه کوب استفاده کنید. بدیهی است که جنس فلز بدنه، قیمت نهایی زیورآلات را مشخص میکند ولی اگر اثر متعلق به استاد ماهری باشد، قیمت تمام شده بیشتر هم خواهد بود. میتوان گفت یکی از ایراداتی که به جواهرات فیروزه کوب وارد است، بدنه فلزی بدون ظرافت آنها میباشد. در اکثر موارد زیورآلات فیروزه، ظرافت چندانی در قسمت فلزی خود ندارند ولی برندها و کارگاههایی که این مورد را در نظر گرفتهاند، اخیرا آثار زیبا و ظریفی را به بازار عرضه کردهاند که مورد استقبال مشتریان داخلی و خارجی قرار گرفته است.
حلقه فیروزه کوب
حلقه فیروزه کوب یکی از محبوبترین زیورآلات فیروزه است که چندین نوع آن در بازار موجود بوده و طرفداران خاص خود را دارد. گفتیم که جواهرات فیروزه کوب معمولاً از جنس مس، برنج یا نقره هستند ولی حلقه فیروزه کوب حتی از جنس طلای زرد و طلای سفید هم در بازار موجود بوده و به عنوان هدیه نفیس، گزینه مناسبی میباشد. برای ساخت حلقه فیروزه کوب مانند گردنبند و دیگر زیورآلات مراحلی طی میشود. فقط بایستی ظرافت این کار بیشتر از بقیه باشد چرا که حلقه، عرض کمتری دارد و اگر کار ظریف و بینقص نباشد، زیبایی خود را از دست میدهد. میتوانید به همراه زیورآلات مختلف فیروزه، از یک گل سینه فیروزه کوب هم در استایل خود استفاده کنید که قطعاً بسیار خاص و اصیل جلوه میکند. بسیاری علاقه دارند که زیورآلات فیروزه را به صورت ست کامل استفاده کنند که انتخاب جالبی خواهد بود. حتی اگر به زیورآلات فیروزه کوب علاقه ندارید میتوانید از جواهرات با سنگ فیروزه تک استفاده کنید. قطعاً سنگ فیروزه اصل یکی از محبوبترین سنگهای گرانبها در نزد ایرانیان است و حتماً در بازار، یکی از انواع حلقههای فیروزه با سلیقه شما هماهنگ خواهد بود.
انگشتر فیروزه کوبی
انگشتر فیروزه کوبی و به طور کل انواع انگشترهای فیروزه از پر فروشترین آیتمهای مربوط به زیورآلات هستند. انگشتر فیروزه کوبی هم برای خانمها و هم برای آقایان ساخته شده و در بازار موجود هستند. البته اگر شما تصمیم گرفتهاید که این هنر را یاد بگیرید، باید نکاتی را درباره انگشتر فیروزه کوبی و دیگر زیورآلات فیروزه کوبی، در نظر داشته باشید. برای مثال، خیلی مهم است که بدنه فلزی، دارای تعادل بوده و با ظرافت ساخته شود. هم زیبایی کار و هم راحتی آن برای استفاده تا حد زیادی به فلز بدنه و شکل آن بستگی دارد. پس زیر ساختهایی را برای زیورآلات فیروزه کوب انتخاب کنید که ظریف و با کیفیت باشند. نکته بعدی این است که خردههای فیروزه که برای کار استفاده میکنید بایستی تا جایی که ممکن است یک اندازه باشند، به این ترتیب نتیجه نهایی، زیباتر خواهد بود. در ادامه باید دقت کنید که فاصله کمی بین تکههای فیروزه وجود داشته باشد در غیر این صورت مجبور هستید این فاصلهها را با لاک گردویی پر کنید و هر چقدر میزان لاک گردویی بیشتری در زیورآلات به چشم بیاید، قیمت آن، کاهش پیدا میکند. نکته آخر اینکه فلز و تکههای فیروزه بایستی تمیز و براق باشند. اگر خط و خش روی کار افتاده باشد یا مرز بین فیروزه و فلز خراب شده باشد، قابل چشمپوشی نیست. چرا که زیورآلات فیروزه کوب، اشیای کوچکی هستند که حتی یک ایراد کوچک در آنها، زیبایی کار را تحت تأثیر قرار میدهد. وقتی که قرار شد، برای جلا دادن به زیورآلات از پلی استر یا مواد دیگر استفاده کنید حتماً در نظر بگیرید که تمام سطوح کار، با هم یکدست و یکپارچه باشند. برای خرید انگشتر فیروزه کوبی میتوانید به بازارهای سنتی در شهر اصفهان یا به طور دقیقتر به میدان نقش جهان مراجعه نمایید.