سوغات اصفهان شامل مجموعه بزرگی از خوراکی‌ها و صنایع دستی می‌باشد. می‌توانیم بگوییم شهر اصفهان بیش از هر شهر دیگری در ایران، دارای صنایع دستی و خوراکی‌هایی است که با نام اصفهان شناخته شده و در جای دیگر ایران، مشابهی ندارند. اگر تا به حال به اصفهان سفر کرده باشید در بازار‌های مهم شهر مخصوصاً در نزدیکی جاذبه‌های توریستی، انواع سوغات اصفهان را مشاهده کرده‌اید. بسیاری از این محصولات نه تنها به عنوان هدیه بلکه به عنوان کالا‌های مورد نیاز مردم به فروش می‌رسند. کافی است نگاهی به بازارچه‌های میدان نقش جهان بیندازید تا متوجه شوید که تعداد زیادی از اقلام مصرفی مردم شهر اصفهان از بین بازارچه‌های سنتی، تأمین می‌شود. اگر قصد دارید به شهر اصفهان سفر کنید و می‌خواهید اطلاعات خوبی درباره سوغات اصفهان داشته باشید می‌توانید این مطلب را مطالعه نمایید. واضح است که نام بسیاری از این سوغات را قبلاً شنیده‌اید و حتماً تعدادی از آن‌ها هم برای شما تازگی خواهند داشت.
محصولاتی که به عنوان سوغات اصفهان نام می‌بریم در مواردی متعلق به شهر اصفهان بوده یعنی از دوران‌های قدیم، محصول مورد نظر فقط در اصفهان وجود داشته و به نوعی، اصفهان خاستگاه آن بوده است. همچنین گاهی ممکن است محصولی را که به نام سوغات اصفهان می‌شناسیم، در طی دوران معاصر در اصفهان تولید شده و قبلاً متعلق به منظقه دیگری بوده باشد. حالا در این مطلب هر کدام از سوغات اصفهان را همراه با اطلاعاتی از قبیل خاستگاه، قدمت و انواع آن معرفی می‌کنیم. در انتهای مطلب چشم انداز مناسب‌تری درباره سوغات اصفهان خواهید داشت و در سفر بعدی خود به این شهر، هدایای بهتری تهیه می‌کنید.
سوغاتی‌های اصفهان به دو نوع خوراکی و صنایع دستی تقسیم می‌شوند:
سوغاتی‌های خوراکی اصفهان
سوغاتی‌های خوراکی اصفهان، بسیار متنوع هستند و معمولاً با ذائقه ایرانی تطابق داشته و به عبارتی شما از هر جای ایران به این شهر سفر کنید حتماً یکی دو تا از این خوراکی‌ها را می‌پسندید. روش تهیه این خوراکی‌های در طول زمان تغییر کرده و ممکن است در حال حاضر نوع با کیفیت یا غیر ماشینی آن‌ها کمیاب باشند.
گز اصفهان
گز اصفهان از سوغاتی‌های مشهور این شهر است که پیشنهاد می‌کنیم برای یک بار هم شده آن را امتحان کنید. گز از ترکیب سفید تخم مرغ، شیرین کننده‌ای مانند شکر، گلاب و هل درست می‌شود. گز سابقه‌ای ۴۵۰ ساله دارد و در دوران گذشته گز اصفهان به عنوان خوراکی گران قیمت و مخصوص قشر ثروتمند و درباری تهیه و گاهی برای مصرف این افراد به شهر‌های دیگر، صادر می‌شده است.
برای تهیه گز اصفهان در گذشته از شیرین کننده‌های طبیعی مانند گز انگبین استفاده می‌شد که جمع آوری آن زحمت فراوانی داشت. همچنین در ترکیبات گز، آجیل‌های خوشمزه مانند مغز پسته خرد شده وجود داشت. حالا به جای آن شیرین کننده‌های طبیعی از شکر استفاده می‌شود و در موارد بسیار نادری، می‌توان گز طبیعی را یافت. با این حال همچنان آجیل‌هایی مانند مغز پسته و مغز بادام از ترکیبات مهم گز هستند. گز اصفهان دارای انواع مختلفی است:
گز سکه‌ای
گز سکه‌ای در اندازه‌ای تهیه می‌شود که یک دانه از آن به اندازه و شکل سکه می‌باشد. ترکیبات این گز، مانند گز‌های عادی می‌باشد.
گز آردی
گز آردی، نوعی از گز است که در جعبه و میان آرد ساده‌ای قرار گرفته و برای همین هنگام مصرف تازگی خود را حفظ می‌کند. برای مصرف گز آردی باید ابتدا گز را تکان بدهید تا آرد اضافه، بریزد.
گز سوهانی
گز سوهانی هم ترکیبی از گز معمولی و سوهان می‌باشد.
اگر به اصفهان سفر کردید بهتر است از برند‌های قدیمی و معتبر، گز تهیه کنید. این برند‌های سابقه طولانی از زمان قاجار و پهلوی اول دارند و به صورت خانوادگی اداره می شوند. همچنین همه انواعی که برای گز نام بردیم دارای میزان مختلفی از مغز پسته یا بادام هستند که بر روی جعبه گز، این میزان به صورت درصد نوشته شده است.
پولکی اصفهان
پولکی اصفهان هم از جمله سوغات‌های محبوب است و افرادی که به چای علاقه دارند حتماً نوعی از پولکی اصفهان را می‌پسندند. در بازار‌های سنتی اصفهان می‌توانید انواع پولکی‌ها را تهیه کنید. انواع رایج پولکی شامل: پولکی ساده شیشه‌ای، پولکی زنجبیلی، پولکی کنجدی، پولکی لیمویی، پولکی خشخاشی و پولکی‌هایی که با اسانس به رنگ‌ها و طعم‌های متنوع در آمده‌اند.
سوهان عسلی
سوهان عسلی نوعی از شیرینی است که بیشتر به همراه چای صرف می‌شود. سوهان اصلی انواعی مانند سوهان کنجدی و یا آجیلی دارد.
سوغاتی صنایع دستی اصفهان
سوغاتی صنایع دستی اصفهان، تنوع فراوانی دارد. اغلب برای خرید این صنایع دستی باید به بازار‌های سنتی یا بازار‌هایی که در قطب فرهنگی و تاریخی شهر هستند مراجعه کنید. سوغاتی صنایع دستی اصفهان رنگ‌های مختلف و زیبایی دارند به شکلی که حتی تماشای بازار آن هم می‌تواند برای شما جالب باشد. تعدادی از مهم‌ترین سوغاتی صنایع دستی اصفهان را در ادامه نام می‌بریم...
میناکاری
میناکاری در بازار‌های صنایع دستی اصفهان یکی از مهم‌ترین سوغات اصفهان محسوب می‌شود. اگر قصد دارید یک هدیه یا سوغات بسیار نفیس از اصفهان تهیه کنید. ظروف میناکاری دست ساز انتخاب مناسبی خواهند بود. ظروف یا اشیای میناکاری بر روی مس یا سفال اجرا می‌شوند که هر کدام زیبایی خود را دارند ولی برای اینکه سوغاتی که می‌خرید عمر طولانی‌تر داشته باشد می‌توانید میناکاری را انتخاب کنید که بر روی ظروف مسی پیاده شده باشند. قیمت اشیای میناکاری غیر دست ساز بالا نیست و حتی برای خرید تعداد به عنوان سوغاتی، انتخاب مناسبی است. بعضی از این ظروف در یک جعبه زیبا ارائه می‌شوند که ظاهر بهتری به عنوان هدیه دارند.
خاتم کاری
خاتم کاری جز سوغات اصفهان به حساب می‌آید ولی انواع مختلفی از اشیای خاتم کاری غیر از اصفهان در شهر‌هایی مانند شیراز و تهران هم دیده می‌شود. عده بسیاری خاستگاه خاتم کاری را شهر شیراز می‌دانند و عقیده دارند که در زمان قدرت گرفتن صفویان بسیاری از استادان خاتم کاری به شهر اصفهان فرا خوانده شدند تا آثار هنری زیبایی خلق کنند. در حال حاضر می‌توانید اشیای خاتم کاری مانند صندوقچه، جعبه، جعبه سیگار، قلمدان، جا مدادی و … را در بازار‌های مهم شهر اصفهان مانند بازار‌های میدان نقش جهان مشاهده کنید. برای ساخت اشیای خاتم کاری از انواع استخوان‌های شتر و اسب و همچنین عاج فیل و چوب‌های فوفل و … استفاده می‌شود.
قلمکاری
قلمکاری از جمله زیباترین سوغات اصفهان است. قدمت قلمکاری یا همان چیت سازی را از دوره غزنویان تخمین زده‌اند. بر اساس مطالعه متخصصان، به دلیل علاقه زیاد درباریان صفوی به هنر قلمکاری، در دوره حکومت ایشان، این هنر به کمال خود رسید. در دوران صفویان برای پارچه لباس هم از قلمکاری استفاده می‌شده هنوز هم می‌توانید در بازار‌های سنتی شهر اصفهان لباس‌های قلمکاری را مشاهده کنید. غالباً قلمکاری شامل سفره‌هایی می‌باشد که در طرح‌های متقارن یا غیر متقارن مانند مناظر طبیعت، در بازار یافت می‌شود. بسیاری از افراد از سفره‌های قلمکار به عنوان رومیزی یا طاقچه پوش و حتی پرده استفاده می‌کنند تا حال و هوایی نوستالژیک به محیط منزل خود بدهند.
قلم زنی
قلم زنی به هنری حکاکی بر روی ظروف فلزی مانند نقره یا برنز گفته می‌شود. قلم زنی از جمله صنایع دستی ارزشمند اصفهان است. قیمت تابلو‌ها و ظروف قلم زنی بالا می‌باشد زیرا همان‌طور که گفتیم جنس آن‌ها از نقره یا برنز است.
ظروف و اشیای مسی
ظروف و اشیای مسی از جمله مهم‌ترین صنایع دستی و سوغات اصفهان به شمار می‌روند. درست است که بسیاری از ظروف مسی را می‌توانیم در شهر‌های دیگر ایران پیدا کنیم ولی در بازار‌ها و کارگاه‌های اصفهان انواع دست ساز آن هم وجود دارند. مهم‌ترین بازار مسگران شهر اصفهان مربوط به میدان نقش جهان می‌باشد.
